tag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post1764362124920827030..comments2023-12-24T20:02:57.593+09:00Comments on Diak Ka Lae? A Dummy's Guide to Timor-Leste.: Some cultural notes, humors and myths from Timor-LesteAlex Tilmanhttp://www.blogger.com/profile/05095196646187590417noreply@blogger.comBlogger7125tag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-56026302339960767842009-06-02T15:46:29.080+09:002009-06-02T15:46:29.080+09:00Humor: People who cannot control their mouths when...Humor: People who cannot control their mouths when they speak are said to have a mouth like the chicken’s anus. The story is that a chicken’s anus is constantly moving through the muscles that control it. However a man who talks too much is also said to have the lips of a woman. Apparently women talk too much in Timor.<br /><br />Myth: I don’t know if this should be classified as a myth or a fact but it always works for me. Cool breezes can be created by whistling. This is specially helpful in Timor’s often barmy and icky climate.<br /><br />I am read out your full story and find a very good lesson so keep provide such type of story and give us good lesson. also write story on <A HREF="http://eaglefeather.org/" REL="nofollow">Gender Stereotypes</A> this topic.Cultural Mythshttp://eaglefeather.org/noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-43186858456635939572007-09-12T21:13:00.000+09:002007-09-12T21:13:00.000+09:00Hey this is cool, I like what you've written. Can ...Hey this is cool, I like what you've written. Can you please forward it to me. I'd like to send it to some friends to read. Thanks<BR/>Sayuri MashimotoAnonymousnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-54623960589877380532007-09-12T11:00:00.000+09:002007-09-12T11:00:00.000+09:00Polítika iha Timor Loro Sa'eFriday, Aug 3, 2007 Ma...Polítika iha Timor Loro Sa'e<BR/>Friday, Aug 3, 2007<BR/><BR/><BR/> Mari Alkatiri husu kubanu sira atu mai hanorin maubere beik sira hakiak fahi. Nia dehan katak fahi kubanu sempre hahoris mínimu fahi-oan sanulu dala ida. Kursu hotu tiha, kubanu sira fila ba Kuba no to'os-na'in timoroan sira hotu hein hela fahi-inan ida atu hahoris. Nia hahoris fahi-oan neen. Xefe projetu nian ta'uk atu fó-hatene númeru ki'ik ne'e ba xefe-suku, entaun nia bosok dehan katak fahi-oan hitu foin moris. Xefe suku ta'uk atu fó-hatene númeru ki'ik ne'e ba administradór distritu, entaun nia bosok dehan katak fahi-oan ualu foin moris. Administradór distritu ta'uk atu fó-hatene númeru ki'ik ne'e ba Ministru Agrikultura Estanislau, entaun nia bosok dehan katak fahi-oan sia foin moris. Ministru Agrikultura Estanislau ta'uk atu fó-hatene númeru ki'ik ne'e ba Kamarada Primeiru Ministru Mari Alkatiri, entaun nia bosok dehan katak fahi-oan sanulu foin moris. Primeiru Ministru Mari Alkatiri manda fahe fahi-oan sira hanesan ne'e: “Fahi-oan neen ba Komité Sentrál Fretilin no fahi-oan haat ba povu!” <BR/>------------------------------ <BR/><BR/>KARTÁS NE'EBÉ TAKA IHA PARKE ZOOLÓJIKU IHA DÍLI:<BR/><BR/><BR/>Antes 1975: "FAVÓR IDA KETA FÓ HAHÁN BA ANIMÁL SIRA"<BR/><BR/><BR/>Entre 1975 no 1999: " FAVÓR IDA KETA HADAU ANIMÁL SIRA-NIA HAHÁN"<BR/><BR/><BR/><BR/><BR/>Entre 1999 no 2002: “ FAVÓR IDA TULA HAHÁN BA ANIMÁL SIRA NO UNTAET SEI FÓ DÓLAR TOLU NO HAHÁN KARON IDA BA ITA-BOOT”<BR/><BR/><BR/>Entre 2002 no 2007: "FAVÓR IDA KETA HADAU ANIMÁL SIRA-NIA HAHÁN NO KETA HAN ANIMÁL SIRA"<BR/>------------------------------ <BR/>Mari ba konsulta si'ik-na'in ida no husu:<BR/><BR/>"¿Ha'u sei mate iha sá loron?"<BR/><BR/>"Kamarada, Ita-Boot sei mate iha loron-boot ida ba nasaun ida-ne'e".<BR/>------------------------------ <BR/>Patriotizmu iha rain Timor-Leste:<BR/><BR/>Profesór iha eskola husu ba Ameu:<BR/><BR/>"Ameu, ¿sé mak ó-nia inan?"<BR/><BR/>- "Pátria doben, profesór".<BR/><BR/>"No ¿ó-nia aman?"<BR/><BR/>"Kamarada Primeiru-Ministru Mari, profesór".<BR/><BR/>"No ¿ ó hakarak sai saida, Ameu?"<BR/><BR/>"Ha'u... oan-kiak, profesór."<BR/>------------------------------------------------------------<BR/><BR/>Kapitalizmu no Komunizmu<BR/><BR/>"Azé... ¿Saida maka Kapitalizmu?", profesora husu.<BR/><BR/>"Kapitalizmu katak balde-lixu nakonu ho karreta, brinkedu, hahán oioin".<BR/>"Resposta di'ak tebes, Azé, ¿no Komunizmu?"<BR/>"Balde-lixu hanesan, maibé mamuk".<BR/>----------------------------------------------------------<BR/>"Profesora, ha'u deskonfia Adão i Eva afinál ema-Timór".<BR/>"Ameu, ¿Tanba sá maka ó hanoin nune'e?"<BR/>"Tanba sira la iha roupa, sira la'o ain-tanan, sira iha de'it masán ida atu han maibé sira-nia na'i la fó, maibé sira-nia na'i dehan beibeik ba sira katak sira hela iha paraízu".<BR/><BR/>----------------------------------------------------------<BR/><BR/>Ema barak dehan katak Horta salva Timor-Leste ne'ebé besik atu monu ba rai-naruk iha 2006. Bainhira Estalislau to'o nia haruka kedas povu tomak la'o hakat ida ba oin...<BR/><BR/>----------------------------------------------------------<BR/><BR/>Mari Alkatiri ho Lu Olu sa'e elikópteru atu ba pasiár uitoan. Mari dehan ba Lu Olu:<BR/><BR/>- Ha'u atu soe osan-tahan dólar ruanulu ida ba kraik no halo timoroan ida sai kontente tebes.<BR/><BR/>Lu Olo dehan: <BR/><BR/>- Nu'usá ó la soe osan-tahan dólar sanulu rua no halo timoroan na'in-rua sai kontente?<BR/><BR/>Mari hatán:<BR/><BR/>- Lae. Ha'u sei soe osan-tahan dólar lima haat no halo timoroan na'in-haat sai kontente.<BR/><BR/>Pilotu elikópteru nian baruk tiha ona rona sira, no dehan:<BR/><BR/>- Nu'usá se imi na'in-rua haksoit ba kraik no halo timoroan rihun barak kontente?!<BR/><BR/>----------------------------------------------------------<BR/><BR/>"¿Fatin ida-ne'ebé maka di'ak liu atu hakoi Kamarada Sekretáriu-Geral Mari Alkatiri?", mestra husu ba alunu sira.<BR/><BR/>- Iha Prasa Mean, hamutuk ho Lenine – Ameu dehan.<BR/><BR/>- Iha Fransa, besik Napoleão nia rate – Azé heteten.<BR/><BR/>- Iha Santu Sepulkru, hamutuk ho Jesus Cristo – Maria dehan.<BR/><BR/>- Lae, lae, lae,... ¡ Iha-ne'ebá la bele, keta halo be nia moris hi'as liu tiha loron tolu!!!Anonymousnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-40786093124669814982007-08-10T11:20:00.000+09:002007-08-10T11:20:00.000+09:00Sé maka manán no sé maka lakon iha formasaun gover...Sé maka manán no sé maka lakon iha formasaun governu foun?<BR/><BR/>Hafoin eleisaun parlamentár iha fulan Juñu ne’e, patidu na’in 3 (agora 4 tanba koligasaun PSD-ASDT fahi tiha ba partidu rua ketak-ketak) forma tiha koligasaun ida naran AMP. Maske Fretilin hetan ho númeru votus boot liu iha eleisaun, partidu ki’ik 3 seluk forma tiha koligasaun ida hodi aprezenta sira nia fasaun hanesan maioria iha parlamentu: CNRT, ASDT-PSD ho PD. CNRT hetan kadeira 18, koligasaun ASDT-PSD hetan 11 no PD hetan 8. Foin daudauk Prezidente da Repúblika, José Ramos-Horta husu tiha AMP hodi forma governu.<BR/><BR/>AMP nia aktu uluk liu bainhira hola fatin iha parlamentu maka halo akordu ida hodi tau prezidente PD nian, Fernando ‘La’Sama’ Araújo ba sira nia lista kandidatu ba prezidente parlamentu nasionál. Fernando manán halimar de’it kontra kandidatu Fretilin nian, Aniceto Guterres. Tuir fali, teste boot liu ba koligasaun AMP nian maka formasaun governu, no iha ne’e ita bele haree sé maka lakon no sé maka manán.<BR/><BR/>Hosi partidu CNRT, nu’udár faksaun dominante, José Alexandre Gusmão ka “Xanana” maka sai Primeiru Ministru. Tuir fali maka boot partidu Mudansa, ex-membru Fretilin, ne’ebé fó apoiu ba CNRT hodi manán eleisaun, José Luis Guterres hanesan vise-primeiru ministru. José Luis Guterres ita bele dehan katak nia ne’e partidu CNRT nian. Maibé maske nia hetan kargu hanesan vise, nia laiha pasta ida.<BR/><BR/>Hanesan koletivu ida ne’ebé rekolla ema independente barak, ita bele dehan katak ema independente sira iha lista governu foun ne’e mesak ema ne’ebé maka besik liu ba Xanana. Emília Pires porezemplu, maske ema matenek boot no kualifikadu, uluk servisu besik ho Xanana no nia só tamak iha governu ne’e tanba Xanana maka kaer. Nelson Martins mós ema ho kualifikasaun boot, maibé laiha esperiénsia polítika. Ne’e be sé maka sei domina Nelson nia servisu maka Xanana. Nelson sei hala’o polítika CNRT nian. Nun’e mós ba João Câncio Freitas ho ema independente sira seluk. Ho figura Xanana nian ne’ebé ema independente sira ne’e foti aas hanesan Maromak, ita bele dehan katak Xanana ho CNRT maka sei domina hotu sira.<BR/><BR/>Importante tebetebes mós atu nota kata ema CNRT nian seluk maka kaer setór rekursus naturais, ne’ebé kaer mós setór ida importante liu iha Timor-Leste, rekursus petrolíferus. (Irónikamente, Emília Pires kaer setór finansas, Alfredo Pires (Emília nia alin) maka kaer setór petrolífera, ne’ebé hanesan setór ida maka sei lori rendimentu boot-liu ba Timor-Leste. Brother and sister double act!).<BR/><BR/>Maibé partidu ne’ebé maka hetan fatin barak liu iha governu relativu ho ninia proporsaun eleitorál, maka partidu PSD. Uluk nana’in ita sei haree lai oinsá maka partidu rua ne’e fahe malu no fahe kadeira iha parlamentu laran.<BR/><BR/>Iha ne’e ita labele halo konfuzaun ona katak ASDT ho PSD hamriik ketak iha parlamentu laran nu’udár partidu rua. Maske ASDT ho PSD enfrenta eleisaun hanesan koligasaun ida, i.e. hanesan partidu ida de’it, bainhira sira tama ba parlamentu nasionál, sira fahe tiha ba partidu rua. Infelizmente ba ASDT, partidu ne’e hetan de’it kadeira 5. PSD maka hetan 6. Ita bele kompriende bainhira sira balu iha ASDT dehan, tuir loloos sira maka tenke iha kadeira barak liu tanba durante eleisaun ne’e, votu barak liu ba koligasaun ASDT-PSD mai hosi rejiaun ne’ebé tradisionálmemte vota ba ASDT.<BR/><BR/>Depois ita mós bele kestiona se koligasaun ida, ne’ebé bá eleisaun parlamentár ho lista ida de’it hanesan partidu úniku, karik sira bele fila an tiha ba partidu rua? Ida ne’e iha lójika ka lae? Oinsá maka sira hatene partidu ida ne’ebé maka tenke hetan kadeira hira? Partidu ida ne’ebé maka hetan votus barak liu?<BR/><BR/>Agora hanesan ne’e: se koligasaun ASDT-PSD fahe tiha ba partidu rua hafoin eleisaun, ne’e signifika katak iha AMP nia laran sira na’in rua sai fali fasaun menór tuir PD. PD maka fasaun boot liu iha AMP tuir CNRT tanba sira iha kadeira 8 kompara ho PSD 6 no ASDT 5. Ida ne’e tenke refleta iha atividade ne’ebé AMP sei hala’o ba oin hanesan formasaun governu foun.<BR/><BR/>Agora fila fali ba formasaun governu foun. Iha pozisaun ministeriál, pozisaun seniór iha governu RDTL foun, PSD hetan pelomenus kadeira 3 no kadeira xave de’it. Zacarias Costa hetan Ministru dos Negósius Estranjeirus (Constâncio Pinto bá ne’ebé?), Lúcia Lobato hetan Ministru da Justisa (Benevides Correia lae?) no João Gonçalves hetan Ministru da Ekonomia e Dezenvolvimentu (haluhan tiha Lucas da Costa?). ASDT hetan de’it kadeira ida ho Gil Alves, ne’ebé okupa kargu Ministru ba Turizmu, Komérsiu ho Indústria. (Gil Alves nia negósiu bee-hemu nian ne’e la’o mós la loos, agora nia kaer fali turizmu, komérsiu ho indústria?).<BR/><BR/>PD hetan saida? Ministru da Agrikultura ho Peskas, ne’ebé AMP (lee Xanana) fó ba Mariano Sabino. Ita bele kompriende tansá maka Mariano Sabino rejeita tiha pozisaun ne’e maske ninia formasaun iha duni enjeñaria agrikultura. Fonte balu dehan Mariano Sabino sente nia an joven liu no inesperiente, tan ne’e nia prefere hala’o servisu iha parlamentu laran hanesan deputadu; ka prefere sai sekretáriu ba asuntu juventude nian. Fonte seluk hatete katak iha diferensa interna iha PD laran. Maibé ita labele ignora katak iha formasaun governu foun ne’e, PD nu’udár fasaun boot liu tuir CNRT, pelomenus tenke iha balansu ba membru governu foun ne’e. Ne’e be ita la bele iha surpreza karik Mariano Sabino rejeita ninia kargu hanesan protestu ida ba formasaun ne’e. (Iha tan membru PD ida seluk ne’ebé rejeita mós ninia pozisaun). Sinais ba ruptura iha AMP? Hein hodi haree.<BR/><BR/>Proporsionálmente, evidente katak sé maka manán iha formasaun governu foun ne’e maka PSD. Ita tenke admite iha ne’e katak karik PSD la halo koligasaun ho ASDT, kadeira 2 mós PSD sei la hetan. Irónikamente, iha governu foun PSD maka sai segunda forsa dominante tuir CNRT.<BR/><BR/>Sé maka lakon maka ASDT, ne’ebé ajuda PSD moris maibé to’o ikus lakon tiha ninia kadeira balu iha parlamentu no lakon mós ninia fatin iha formasaun governu foun.<BR/><BR/>Maibé sé maka lakon boot liu iha formasaun ba governu foun ne’e maka PD, ne’ebé nein pasta ida nia hetan, maske nia maka segunda fasaun iha AMP laran. Oinsá maka governu AMP ne’e la’o ba oin? Dala ida tan, hein hodi haree...Anonymousnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-53908573399450720372007-08-04T00:42:00.000+09:002007-08-04T00:42:00.000+09:00Chistes o anedotas en lengua Tetunhttp://www.freew...Chistes o anedotas en lengua Tetun<BR/>http://www.freewebs.com/hamnasa/chistes.htmAnonymousnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-47670373060128060062007-07-12T18:01:00.000+09:002007-07-12T18:01:00.000+09:00first of all, thanx for the compilation of myths a...first of all, thanx for the compilation of myths and cultural notes. being timorese descendent, having lived and worked in timor for a few years, its always interesting to find new things.<BR/>however, there are some u should review, for i do not believe u can generalize it to the point of saying those are "cultural notes".<BR/><BR/>"Cultural note: Never give anything to another person or receive anything using your left hand. It is considered as disrespectful."<BR/>this is true for muslims. 90% of timorese population is christian. eventhough some timorese might follow such rule (due mainly to pragmatic reasons of higienic conditions) its a misinterpretation to generalize it.<BR/><BR/>"Cultural note: Dog meat has become a delicacy in Timor-Leste. However this culture was introduced by the Indonesians from Sulawesi in the late 80s, when the first dog meat restaurant was opened in Colmera suburb."<BR/>from portuguese times, when trade and comercial activities were mainly conducted by chinese and malay, that dog meat is eaten in timor. but not by timorese. at least, not by the majority of the timorese. and it is not because dog meat is rare (definition of delicacy is actually the product being hard to get, or extremely dificult to cook), but simply because for most timorese it is disgusting.Anonymousnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8141193059924018710.post-52054115797071392962007-06-27T18:45:00.000+09:002007-06-27T18:45:00.000+09:00Oi!Já deu uma olhada ao blog anApintura.blogspot....Oi!<BR/>Já deu uma olhada ao blog anApintura.blogspot.com . <BR/>Ela fala sobre as lindas pedras de Timor.<BR/>DalilaAnonymousnoreply@blogger.com